رقابت با دستان بسته!
به گزارش خودروکار - نمی‌توان وارد یک بازی شد، دست یک طرف را بست و به او بگوییم با طرفی که دستش باز است، رقابت کند».
این تعبیری که مدیرعامل ایران‌خودرو اخیرا در گفت‌وگو با یک خبرگزاری با عنوان «رقابت با دست بسته» به کار برد گوشه‌ای از چالش‌های خودروسازان داخلی در بازی دو سر باخت با خارجی‌ها را نشان داد؛ مشکلاتی که سال‌هاست وجود دارد و ریشه آن به قیمت‌گذاری دستوری برمی‌گردد.
در این نوشتار قصد دفاع از خودروسازان داخلی را نداریم. قصد هم نداریم به زیان انباشته دو شرکت خودروسازی ایرانی که می‌گویند حالا به 250 هزار میلیارد تومان رسیده سرپوش بگذاریم. اما اگر اعتراضی به کیفیت یا قیمت خودروهای داخلی داریم باید ببینیم به خودروسازان اصیل چه داده‌ایم و از آنها چه چیزی مطالبه می‌کنیم؟
بعضا در فضای عمومی جامعه می‌شنویم که خودروسازان داخلی محصولات بی‌کیفیت خود را با قیمت بالا عرضه می‌کنند. گزاره‌ای که شاید کمتر به عمق آن اندیشیده‌ایم.
به طور مثال به مونتاژکاران یا به قول معروف سرهم‌بندهای چینی اجازه می‌دهیم هر سه ماه یک بار قیمت محصولات خود را به‌روز کنند. اما از 24 ماه گذشته تا کنون اجازه به‌روزرسانی قیمت را به ایران خودرو و سایپا نداده‌ایم. این همان بستن دست یک نفر در مسابقه با رقیبش است.
به قیمت کارخانه‌ای خودروهای داخلی معترضیم اما از رانتی که به جیب دلالان می‌رود سخنی به میان نمی‌آوریم. اختلافی که بعضا در محصولاتی مثل 207 تا 56 درصد می‌رسد و همه‌اش به جیب دلالان بازار خودرو سرازیر می‌شود. بعد انتظار داریم خودروساز با انواع و اقسام هزینه‌های تولید و حقوق پرسنل، سرپا بماند. خوب تا کجا قرار است با منت به خودروساز داخلی یارانه بدهیم و زیان انباشته اضافه کنیم؟ چرا اجازه نمی‌دهیم خودروسازان در یک رقابت اقتصادی سالم روی پای خود بایستند؟
تازه در این شرایط هم مونتاژکاران در مقایسه با خودروسازان ایرانی مزیت رقابتی ندارند. مثلا فیدلیتی با همه آپشن‌هایش 1.8 میلیارد تومان قیمت دارد اما مشتری درهمین محدوده قیمتی سراغ هایما S8 می‌رود. علتش واضح است؛ کیفیت قطعات ایران خودرو به مراتب بالاتر از مدل‌های چینی است.
ما با سرکوب قیمت محصولات داخلی به اسم حمایت از مشتری داریم ناخواسته به مونتاژکاران چینی خدمت می‌کنیم. در این فضا که نه کیفیت ارتقا پیدا میکند و نه قیمت پایین میآید، هم مشتری ناراضی است و هم خودروساز. آن هم در شرایطی که به گفته کارشناسان، عرضه خودرو از طریق تولید و واردات، بیش از تقاضای بازار است.
این موضوع هم که بعضا شایعه می‌کنند خودروساز ایرانی مخالف واردات است از سوی مدیران خودروسازان داخلی تکذیب شد. علیمردان عظیمی ـ مدیرعامل ایران خودرو خیلی شفاف گفته است: «هیچ خودروسازی با واردات خودرو مخالف نیست اما بایستی هر شرایطی که برای قیمتِ خودرو وارداتی در نظر می‌گیرند، برای خودروهای ساخت داخل هم در نظر بگیرند؛ اگر وارکننده اسناد و مدارک ارائه می‌دهد، ما نیز همه خریدها و هزینه‌های خود را با اسناد و مدارک ارائه می‌دهیم و بر اساس همان هم به ما قیمت بدهند. اگر می‌خواهیم خودروی داخلی قابل رقابت با خودروی وارداتی داشته باشیم، اجازه دهند قیمت محصولات خودروسازان داخل هم آزاد باشد؛ این امر به سرعت سبب کاهش بهای خودرو در بازار خواهد شد.»
راه حل غلبه بر شرایط نامطلوب کنونی را صدها و هزاران بار کارشناسان صنعت خودرو بیان کرده‌اند. یک بار برای همیشه نرخ‌گذاری دستوری را کنار بگذاریم و اجازه دهیم رقابت سالم در صنعت خودرو شکل بگیرد. هرچه این اتفاق دیرتر بیفتد بر زیان انباشته خودروسازان افزوده می‌شود و شاید قدرت رقابت با شرکتهای خارجی را برای همیشه از آنها بگیرد.
خودروسازان داخلی طی حدود پنج دهه گذشته کمتر به سمت تحقیق و توسعه رفتند. بنابراین به مرور از صنعت خودرو جهان عقب ماندند. اما انصافا در سالهای اخیر موضوع تحقیق و توسعه در خودروسازان ایرانی جدی گرفته شده است. به طور مثال نتیجه ایجاد مرکز جتکو توسط ایران خودرو به تولید خودروی فاخری همچون «ری‌را» در تراز جهانی انجامید که در دو مدل بنزینی و برقی روانه بازار می‌شود.
اگرچه این خودرو نیز بی‌عیب نیست اما تلاش‌ها برای زیر سوال بردن کیفیت ری‌را توسط رقبای ایران‌خودرو آن هم در شرایطی که بازار تشنه تولید انبوه آن است نشان می‌دهد خودروسازان ایرانی در مسیر درستی که باید دهه‌ها قبل وارد می‌شدند ورود کرده‌اند.
